آجر سفال و دلیل تولید آن

توضیحات تکمیلی در مورد آجر سفال و دلیل تولید آن

یکی از محصولات کاربردی سفالی که به شکل استاندارد در ساختمان سازی کاربرد اساسی دارد آجر سفال است. این آجر از مصالح ساختمانی است که متخصصان امر ساخت و ساز از دیرباز تا کنون از آن برای دیوار چینی و دیوارکشی منازل و ساختمان ها استفاده می کنند. در دنیای امروز آجرهای سفالی با توجه به اصول جدید ساختمان سازی تولید می گردد..

آجرهای سفالی در دنیای به صورت صنعتی تولید می گردد و از آن جایی که جایگزین سنگ ها شده اند می توان گفت که سنگ های تولیدی به دست انسان می باشند. اولین تولید انبوه در صنعت ساختمان سازی آجر های سفالی می باشند که انواع مختلفی دارند و به گونه های متعددی تقسیم میشوند که این تقسیم بندی بر اساس نوع مواد اولیه، روند تولید و محل استفاده است..

متریال خامی که در تولید آجر سفال کاربرد دارد ، خاک رس یا خاک سفال می باشد.

اولین و فراوانترین نوع آجر های سفالی، آجرهای سفالی رسی هستند که قدمت ان به چند هزار سال قبل برمی گردد. تولید آجر در زمان های گذشته یعنی حدود 6000 سال قبل توسط آفتاب بوده است، بطوری که آجرها را در مقابل نورخورشید قرار می دادند..

شهرهای از قبیل شوش و اصفهان که تاریخ آن ها به هزاره چهارم پیش از میلاد برمیگردد، بقایای کوره های سفال پزی و آجر سفال سفال پزی کشف شده است. همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر سفال در هندوستان به دست آمده که نشان دهنده سابقه شش هزار ساله آجر سفال در آن کشور می باشد.

واژه آجر سفال بابلی نام خشت هایی بوده که روی آنها محل ثبت منشورها قوانین و نظایر آن ها بوده است. فرضیاتی وجود دارد که بیان می کند نخستین بار از پخته شدن خاک دیواره ها و کف اجاق ها آجر سفال تولید میشد..

در دنیای کنونی انواع مختلفی از آجر سفالی در ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرد که به عنوان کوچکترین واحد ساخت و ساز از جنس رس یا سیل یا ترکیب هر دو ساخته می شود و در کوره پخت میشود تا به سختی و دوام مورد نیاز برسد.

انواع آجر سفالی بر اساس روش تولید:

1- آجر قالبی:

این نوع آجر، دارای کارآمدی بالایی است و از نظر هزینه مقرون به صرفه است. به این معنا که اگر نیاز به آجر سفال دارید می توانید با پرداخت هزینه کم این نوع آجر سفال را تهیه کنید.

2- آجر دست ساز: 

این آجر بوسیله دست بشر تولید گردیده است. یعنی افراد گل سفال را در قالب ها ریخته و در منتظر میمانند تا خشک شود. از ویژگی های این آجرها این است که این اجرها این قابلیت را دارند تا به شکل های متنوعی در بیایند. این مدل آجر خود به دو نوع فشاری و قزاقی سفید تقسیم شده اند.

3- آجر صنعتی:

مواد اصلی این آجرها خاک رس می باشد اما از مواد دیگری هم در آن استفاده می گردد. این آجرها رنگی شبیه به آجرهای سفالی دست ساز دارند اما ویژگی های ظاهری در طرح این مدل از سفال ها دیده می شود. این سفاال به دو نوع تو پر و سوراخ دار تقسیم می شود.

کیفیت آجرهای سفالی اصفهان متفاوت است و در انواع مختلف تولید می شوند. این آجرها که با پیشرفت تکنولوژی و علم شیمی ظهور پیدا کردند، در ابعاد مختلف و با شکل های متنوع وارد بازار شده اند.

نوع رسی این آجرها را به وسیله شکل دادن به گل ایجاد می کنند که به آن خشت گفته می شود و نوع ماسه آهکی  را با عمل آوردن خشت ماسه آهکی که از فشردن مخلوط همگن ماسه سیلیسی و آهک در قالب تولید می گردد، با بخار آب و تحت فشار زیاد تولید می کنند.

رنگ این مدل آجر اصولا به رنگ خاکستری می باشد که با اضافه کردن رنگ به آن، رنگ های دیگری از آن را هم میتوان تولید کرد. نوع دیگر آجرهای سفالی از نوع بتونی می باشد. این آجرها مانند بلوک های سیمانی تهیه می گردد.

شکل آجرهای سفال بسیار متنوع است از جمله آن ها می توان به تو پر، سوراخ دار، تو خالی و قطعات نازک اشاره نمود. این آجرها را در ساختن دیوارهای باربر، تیغه های جداکننده، سقف های تیرچه و بلوک، طاق ضربی بین تیر آهن ها و نمای خارجی و داخلی ساختمان ها استفاده می شود.

مراحل تولید آجر سفال:

برای تولید آجر سفال مراحل زیر پشت سر گذاشته میشود:

1- ابتدا باید مواد اولیه استخراج گردد: خاک رس معمولا ماده اولیه آجر را تشکیل می دهد و از بین انواع خاک رس، خاک رس آبرفتی کاربردی ترین نوع خاک رس در این زمینه است.

2- مواد اولیه آماده شوند: این مرحله به نحوه پروسه تولید بستگی خواهد داشت.

3- مواد آماده شده قالب گیری شوند

4- مرحله خشک کردن خشت: قبل از مرحله پخت آجر ابتدا خشت خام خشک میشود ، زیرا وقتی قطعات از قالب ها خارج می شوند دارای رطوبت بالایی می باشد و برای آنکه از تغییر شکل زیاد و ایجاد ترک در سطح خشت جلوگیری گردد قبل از پختن خشت را خشک می کنند.

درجه حرارت کوره خشک کن از 40 تا 200 در جه سانتی گراد و زمان خشک کردن از 24 تا 48 ساعت متغیر می باشد که با توجه به نوع رس متفاوت خواهد بود. حرارت لازم معمولاً به کمک گرمای تلف شده از کوره های اصلی فراهم می گردد.

5- مرحله پخت آجر: در این مرحله خشت خشک شده وارد کوره شده و مراحل پخت با توجه به شرایط مورد نیاز روی آن انجام می گردد.

در کشورهای صنعتی آجر سفال جوش که آجر سفال خاص در صنعت سفال پزی می باشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. که از آن ها در نماکاری ساختمان ها، سنگ فرش پیاده رو ها، پوشش کف و بدنه آبروها و مجراهای فاضلاب و تونل ها و ساختن دودکش ها، فرش کف کارخانه ها انبارهای کشاورزی و سالن های دامداری پرورش طیور استخر های صنعتی و غیر از این ها استفاده می گردد .

در برخی کشورهای اروپایی آجر سفال هایی تولید می شود که در  حال حاضر در ایران وجود ندارد که از جمله آن ها می توان به بلوک های تو خالی آتش بند برای نصب دور ستون ها به منظور جلوگیری از نفوذ آتش، قطعات ویژه به شکل منحنی های کوز و کاس قطعات درپوش روی دیوار قطعاتی که از اجزا هستند مانند کلوک سرقد گوشه نام برد.

در واقع آجر سفال قسمتی از مصالح ساختمانی است که در زمان های قدیم افراد برای دیوار چینی و دیوار کشی ساختمان ها و منازل خود از نوع سنگ و آجر های فشاری , گری و زبره و در مجموع از آجرهای سنگین استفاده می کردند با توجه به سبک سازی ساختمانها نسل جدید آجر های دیوارکشی و تیغه چینی بنام تیغه سفالی تولید گردید که این نوع تیغه سفال در کشور ایران و در منطقه استان اصفهان و یزد تولید می شود که بهترین آجر سفال ایران در اصفهان و در استان اصفهان در چهار منطقه تولید می شود که بهترین تولیدی بین این مناطق, مناطق دولت آباد ,حبیب آباد , گز و برخوار و محمدآباد آجر سفال حبیب آباد و دولت آباد است.

آجر لفتون :

آجر لفتون به نوعی از آجر گفته میشود که از مدل های متنوعی برخوردار است و در صنایع مختلف استفاده میشود . این آجر در شهر های مختلف استان اصفهان و حتی سایر استان ها مثل یزد تولید می گردد.

برای اولین بار این نوع آجر در روستای لفتون تولید گردید . در واقع زادگاه این آجر روستای لفتون است.

آجر – نگاهی اجمالی از کوره های سنتی آجر پزی در قدیم تا کارخانه آجر سفال تونلی عظیم امروزی

قدیمی ترین مصالح در صنعت ساختمان سازی آجر است که قدمت آن بنا به عقیده برخی از باستان شناسان به ده هزار سال پیش می رسد. در ایران بقایای کوره های سفال پزی و آجر پزی در شوش و سیلک کاشان کشف شده است.

تاریخ دانان قدمت آجرها را به هزاره چهارم پیش از میلاد تخمین زده اند. همچنین نشانه هایی از تولید و مصرف آجر در هندوستان کشف شده است که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر سفال در آن کشور می باشد.

واژه آجر بابلی و نام خشت هایی بوده که بر روی آنها منشورها قوانین و نظایر آنها را می نوشتند.میتوان این طور حدس زد که برای اولین بار از پخته شدن خاک دیواره ها و کف اجاق ها به پختن آجر پی برده اند .کوره های آجر پزی نخست, بون شک از مکان ها یی تشکیل می شده که در آن لایه های هیزم و خشت متناوبا روی هم چیده می شده است.

انواع آجر در قدیم – نگاهی به گذشته تا کنون و آنچه برای بهینه سازی آجر به شکل و فرم امروزی انجام گرفته است.

در ایران هر جا سنگ کم بوده و خاک خوب هم در دسترس بوده است آجر پزی و مصرف آجر سفال معمول شده است اندازه آجر سفال ایلامی حدود ۱۰×۳۸×۳۸ سانتی متر بوده پختن و مصرف آجرسفال در زمان ساسانیان سیر صعودی داشته است.

در ساختمان های بزرگ مانند آتشکده ها مصرف می شده. اندازه آجر سفال این دوره حدود ۴۴×۴۴×۷ تا ۸ بوده است و بعد های آن ۲۰×۲۰×۳ تا ۴ سانتی متر کاهش داشته است .

در فرش کردن کف ساختمان از آجر سفال بزرگتری به نام ختائی به ابعاد ۵×۲۵×۲۵ سانتی متر و یا بزرگتر از آن به نام نظامی در ابعاد ۴۰×۴×۵ سانتی متر بکار می رفت. از انواع دیگر آجر سفال در گذشته میتوان به آجر قزاقی اشاره نمود.

پیش از جنگ جهانی اول روسها آن را تولید می کردند که ابعاد آن ۵×۱۰×۲۰ بوده است آشنایی با آجر سفال و مواد اولیه آن آجر نوعی سنگ مصنوعی می باشد که از پختن خشت خام و دگرگونی آن بر اثر گرما به دست می آید خاک آجرسفال مخلوطی است از خاک رس ماسه فلدسپات سنگ آهک سولفات ها سولفورها فسفات ها کانی های آهن منگنز منیزیم سدیم پتاسیم مواد آلی و…